سال کوچ؛ نگاهی به چهره‌های برجسته ورزش ایران که مهاجرت کردند

گرچه مهاجرت به کشورهای خارجی و اعلام پناهندگی ورزشکاران ایرانی خبر تازه‌ای نیست، اما سال ۱۳۹۸ تعدادی از نامدارترین نخبه‌های ورزش ایران بار سفر همیشگی را بستند تا ورزش ایران مهاجرتی بدون سابقه را تجربه کند.

این مطلب نگاهی دارد به سرشناس‌ترین چهره‌های ورزشکار ایران که محدودیت‌ها (اغلب سیاسی و اجتماعی) آن‌ها را وادار کرد برای همیشه قید حضور در ایران را بزنند و ورزش حرفه‌ای را در جایی دیگر دنبال کنند.

سعید ملایی: خسته از ترفند‌های تمام نشدنی

بدشانسی برای هر ورزشکاری در دنیا به معنای مصدومیت، قرعه سخت و مسائلی شبیه این است، اما برای یک ورزشکار ایرانی بدترین کابوس حضور حریفی اسرائیلی در مسابقات است. اتفاقی که سرانجام سعید ملایی به "ستوه" آورد.

در مسابقات قهرمانی جهان جودو که اواخر شهریور در توکیو برگزار شد، سعید ملایی در دسته ۸۱- کیلوگرم به نیمه‌نهایی رسید. او در صورت پیروزی باید در فینال با ساگی موکا، حریف اسرائیلی مسابقه می‌داد و اگر در دیدار رده‌بندی برنده می‌شد، آن گاه باید روی سکو کنار حریف اسرائیلی می‌ایستاد.

آقای ملایی اما هر دو مسابقه‌اش را به حریفان بلژیکی و گرجستانی باخت تا هیچ کدام از این اتفاق‌ها رخ ندهد. او بعدا گفت به دستور مسئولان ایرانی چنین کاری انجام داده است و از بازگشت به ایران خودداری کرد.

این نخستین باری نبود که طفره رفتن از مبارزه یا قرار گرفتن کنار حریف اسرائیلی برای ملایی گران تمام شد. در بهمن گذشته در مسابقات پاریس، سعید ملایی، که نفر اول رده‌بندی جهانی جودو در وزن خودش بود، در یک‌چهارم نهایی در کمتر از بیست ثانیه ضربه فنی شد و بازی را به حریفی از قزاقستان واگذار کرد.

در آن زمان، رسانه‌های ایران گزارش دادند که این "شکست مصلحتی" و برای روبرو نشدن با ورزشکار اسرائیلی در دور بعد بوده است. در آن مسابقه آقای ملایی که چهره او هنگام ورود به تاتامی، گرفته و ناراحت به نظر می‌رسید، بر خلاف بازی‌های دیگر تلاش چندانی نکرد و خیلی زود تسلیم حریف شد.

سعید ملایی ابتدا به آلمان پناهنده شد و بعد هم ملیت مغولستان را پذیرفت تا در المپیک زیر پرچم این کشور مبارزه کند. فدراسیون جهانی جودو هم به دنبال این حوادث ایران را تعلیق کرد.

کیمیا علیزاده: "یکی از میلیون‌ها زن سرکوب شده در ایران"

کیمیا علیزاده با کسب مدال برنز در ریودوژانیرو تبدیل به نخستین و تنها زن مدال‌آور ایران در تاریخ بازی‌های المپیک شد. او پس از المپیک با مصدومیت‌های متوالی روبرو شد. خانم علیزاده در حالی که برای تمرین به هلند رفته بود، تصمیم گرفت دیگر به ایران باز نگردد.

او که برخلاف بسیاری از ورزشکاران ایرانی مشکل "باخت‌های مصلحتی" مقابل حریفان اسرائیلی را نداشت در مورد دلیل عدم بازگشت به ایران در اینستاگرام نوشت: "من یکی از میلیون‌ها زن سرکوب شده در ایرانم که سال‌هاست هر طور خواستند بازی‌ام دادند. هر کجا خواستند بردند. هر چه گفتند پوشیدم. هر جمله‌ای دستور دادند تکرار کردم. هر زمان صلاح دیدند، مصادره‌ام کردند. مدال‌هایم را پای حجاب اجباری گذاشتند و به مدیریت و درایت خودشان نسبت دادند".

او که بعدا گفت قصد دارد برای تیم ملی آلمان مسابقه دهد، همچنین گفت: "من برایشان مهم نبودم. هیچکداممان برایشان مهم نیستیم، ما ابزاریم. فقط آن مدال‌های فلزی اهمیت دارد تا به هر قیمتی که خودشان نرخ گذاشتند از ما بخرند و بهره‌برداری سیاسی کنند، اما همزمان برای تحقیرت، می‌گویند: فضیلت زن این نیست که پاهایش را دراز کند!"

علیرضا فیروزجا: تنها سوپر استاد بزرگ شطرنج ایران

هنگامی که در اواخر آذر محمدامین طباطبایی و پرهام مقصودلو در تورنمنت سیتخس اسپانیا با حریف اسرائیلی مسابقه دادند، کمتر کسی فکر می‌کرد که داستان سر و صدای زیادی به پا کند.

اما موضوع در رسانه‌ها به طور گسترده منعکس شد، گرچه مسئولان ایرانی گفتند که آن‌ها از ملیت حریف اطلاع نداشتند، اما ماجرا آن‌قدر جدی شد که فدراسیون شطرنج ایران تصمیم گرفت با توجه به حضور پنج نماینده اسرائیل در بخش مردان، برای فرار از اتفاق مشابه و البته حساس نشدن مسئولان فدراسیون جهانی، فقط تیم زنان راهی مسابقات روسیه شوند.

علیرضا فیروزجا به فدراسیون اعلام کرد که قصد دارد در این تورنمنت شرکت کند و وقتی با مخالفت رئیس فدراسیون شطرنج ایران روبرو شد به او گفت که زیر پرچم فدراسیون جهانی مسابقه می‌دهد. این به معنای پایان حضور یکی از مستعد‌ترین شطرنج‌بازهای جهان زیر پرچم ایران بود.

در همان مسابقات میترا حجازی‌پور عضور تیم ملی ایران در مسابقات جهانی شطرنج سریع و برق‌آسای جهان به میزبانی مسکو، بدون حجاب اسلامی به مصاف حریفانش رفت و کمی بعد رئیس فدراسیون شطرنج خبر اخراج او از تیم ملی را اعلام کرد. خانم حجازی‌پور در فرانسه تحصیل و زندگی می‌کند.

نوید زنگنه: گلوله خورد، بازداشت شد و به کانادا رفت

اوایل دی بود که خبرگزاری ایسنا گزارش داد نوید زنگنه، ملی‌پوش کشتی آزاد ایران و برنده‌ مدال‌های جهانی و آسیایی به کانادا پناهنده شده و می‌خواهد برای تیم ملی این کشور کشتی بگیرد.

آقای زنگنه در وزن ۷۴ کیلوگرم کشتی می‌گیرد و در سال ۲۰۱۸ مدال برنز کشتی آزاد زیر ۲۳ سال جهان را گرفت و در سال ۲۰۱۹ هم مدال نقره آسیایی همین رده را برنده شد.

در جریان اعتراضات آبان ماه گزارش‌هایی از زخمی شدن نوید زنگنه منتشر شد. بنا بر این گزارش‌ها آقای زنگنه با گلوله ساچمه‌ای زخمی و پس از مراجعه به بیمارستان بازداشت شد. به این ترتیب او یکی از ده‌ها زخمی آبان ماه بوده که پیش از تکمیل درمان به بازداشتگاه برده شدند.

ایسنا می‌گوید او از دو سال دیگر در مسابقات بین‌المللی به طور رسمی برای کانادا کشتی خواهد گرفت. این در حالی است که فدراسیون کشتی کانادا از عضویت نوید زنگنه در باشگاه‌های کشتی کانادایی اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته او در سال جاری میلادی عضو تیم ملی کشتی کانادا نمی‌شود.

شهره بیات: داوری بدون حجاب اجباری

شهره بیات، یکی از معدود داوران برجسته زن شطرنج جهان و همچنین تنها سر داور زن از قاره آسیا است. داستان او هم مانند علیرضا فیروزجا و میترا حجازی‌پور از روسیه آغاز شد.

این داور ۳۲ ساله ایرانی در مسابقات قهرمانی جهان زنان در روسیه تصمیم گرفت بدون حجاب اجباری قضاوت کند.

این نخستین باری بود که او به عنوان سر داور در یک تورنمنت حاضر می‌شد. اما این دستاورد در حاشیه انتشار گسترده عکس بدون حجاب خانم بیات در شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت.

پس از مشاهده واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی خانم بیات احساس کرد در صورت بازگشت به ایران امنیت نخواهد داشت. او به بی‌بی‌سی گفت: "موبایلم را روشن کردم و دیدم عکس من همه جا (در رسانه‌های ایران) است. آن‌ها می‌گفتند من به این دلیل روسری سر نکردم چون می‌خواستم به حجاب اعتراض کنم."

خانم بیات گفت که فدراسیون شطرنج ایران به او دستور داده در پاسخ به این جنجال‌ها "چیزی بنویسد" که به معنای عذرخواهی و دفاع از پوشش قانونی ایران باشد؛ اما شهره بیات حاضر به انجام این کار نشد و قید بازگشت به ایران را زد.

علیرضا فغانی: بلیت یک سره به استرالیا

اواخر شهریور بود که فدراسیون فوتبال استرالیا اعلام کرد علیرضا فغانی، در فصل ٢٠-٢٠١٩، داور تمام وقت لیگ برتر فوتبال استرالیا موسوم به اِی‌لیگ خواهد بود.

علیرضا فغانی بهترین داور تاریخ فوتبال ایران و یکی از بهترین داوران حال حاضر جهان است. این داور ۴۱ ساله که دو بار در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۶ به عنوان بهترین داور قاره آسیا را تصاحب کرده، داوری تعدادی از معتبرترین مسابقات فوتبال از جمله رده‌بندی جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه بین انگلیس و بلژیک و فینال المپیک ۲۰۱۶ ریو بین برزیل و آلمان را در کارنامه دارد.

آقای فغانی "مسائل خانوادگی" را دلیل مهاجرتش به استرالیا اعلام کرد و گفت، تصمیم به مهاجرت آسان نبوده اما وقتی خانواده‌اش استرالیا را انتخاب کرد، فراهم شدن شرایط داوری در یکی از بهترین لیگ های آسیا و پیگیری داوری در سطح بین‌المللی برایش اتفاقی فوق‌العاده بوده است.