De Onderzoekscommissie PFAS-PFOS van het Vlaams Parlement noemt in haar eindrapport geen enkele politieke verantwoordelijke bij naam. Onterecht, aldus commissielid Mieke Schauvliege (Groen).
Het eindrapport van de Onderzoekscommissie PFAS-PFOS van het Vlaams Parlement is een straffe tekst, vindt commissielid Mieke Schauvliege (Groen). ‘Als al onze aanbevelingen worden uitgevoerd, zal Vlaanderen straks een heel ander milieubeleid krijgen, en zal er nooit meer een tweede PFOS-schandaal kunnen uitbreken’, zegt ze. Dat het bedrijf 3M verantwoordelijk is voor deze vervuiling, zo maakt ze zich sterk, daaraan twijfelt vandaag niemand meer.
Behalve 3M zelf.
Mieke Schauvliege: Er staat zwart op wit dat 3M verantwoordelijk is en dat Vlaanderen daarom alle mogelijke middelen zal moeten inzetten om 3M te laten betalen. Niet alleen voor de eigen vervuiling en de sanering ervan, maar ook voor de impact van de vervuiling op de omwonenden en voor andere vormen van schade die ze geleden hebben.
Droeg de Vlaamse overheid zelf geen verantwoordelijkheid?
Schauvliege: 3M kon maar doen wat het deed omdat onze milieuadministratie onderbemand was. Door opeenvolgende besparingen heeft de Vlaamse overheid de gezondheid van de mensen niet kunnen garanderen, en dat is nochtans een van haar kerntaken. Het eindrapport maakt aan dit soort besparingen een einde: de bescherming van de gezondheid van de inwoners van Vlaanderen moet altijd gewaarborgd zijn.
Als al onze aanbevelingen worden uitgevoerd, zal Vlaanderen nooit een tweede PFOS-schandaal kennen.
Verder beveelt de onderzoekscommissie aan om in het hele vergunningenbeleid veel meer rekening te houden met de impact op de omgeving. Tot nu moest een bedrijf een vergunning aanvragen voor het lozen of uitstoten van een bepaalde stof. De overheid keurde die aanvraag al dan niet goed, maar deed dat één per één. Nooit keek men naar het gecumuleerde effect van al die stoffen van al die bedrijven samen op de gezondheid en de omgeving. Welk effect had de cocktail van al die verschillende lozingen en uitstoten in de Antwerpse haven?
Tenslotte draaien we de bewijslast bij de chemische industrie om, net zoals bij de de farma-industrie. Een farmaceutisch bedrijf moet vooraf aantonen dat een bepaalde stof onschadelijk is voor onze gezondheid. Voor de chemie gold de regel dat pas nadat duidelijk geworden was dat een bepaalde stof schadelijk was, de overheid de lozing of uitstoot ervan kon verbieden. Ook dat verandert. Bovendien blijft een bedrijf vanaf nu verantwoordelijk voor de effecten van zijn stoffen, ook als ze verwerkt worden in een ander product.
De grote kritiek op het eindrapport is dat geen enkele politieke verantwoordelijke bij naam wordt genoemd.
Schauvliege: Dat is ook de kritiek van mijn partij Groen. Niemand zou zelf ‘politiek verantwoordelijk’ zijn geweest, het ging om een ‘collectieve verantwoordelijkheid van alle verantwoordelijken’. Los van de complexiteit in dit dossier gaan wij daar niet mee akkoord. Wij vinden dat zeker vier keer welbepaalde beslissingen van welbepaalde mensen ervoor gezorgd hebben dat het zo fout kon lopen met het PFOS-dossier.
Waarover gaat het concreet?
Schauvliege: Eén: tussen 2010 en 2022 daalde door besparingen het aantal milieuambtenaren met 20 procent. De ministers van de drie opeenvolgende Vlaamse regeringen Peeters II, Bourgeois en nu Jambon hanteerden vlijtig de kaasschaaf, maar gingen niet na of de overheid haar kerntaken nog kon uitvoeren. Twee: op 17 oktober 2017 beslisten minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) en minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) samen om niet te communiceren over een mogelijke vervuiling in de buurt van Zwijndrecht. Daardoor heeft men pas vier jaar te laat alarm kunnen slaan. Drie: onder toezicht van minister Weyts sloten 3M en Lantis, de bouwheer van Oosterweel, een geheime dading af rond de vervuilde grond. Daarover werd niemand ingelicht, ook niet Weyts’ opvolgster Lydia Peeters (Open VLD). Vier: toen men in 2017 weet kreeg van de PFOS-vervuiling werd vanuit het politieke stuurcomité van Lantis druk gelegd op de administratie om de voortgang van de werken te bespoedigen. De administratie moest een plan opmaken om de kosten van de werken onder controle te houden en de timing te halen. Er werd niet over gecommuniceerd. In dat stuurcomité zaten minister-president Geert Bourgeois (N-VA) en zijn vicepremiers Hilde Crevits (CD&V), Liesbeth Homans (N-VA) en Bart Tommelein (Open VLD), Joke Schauvliege (CD&V), Ben Weyts (N-VA), de Antwerpse burgemeester Bart De Wever (N-VA), schepen Koen Kennis (N-VA) en Antwerps havenschepen Mark Van Peel (CD&V).
Milieuactivist Thomas Goorden, die het dossier bovenspitte, zegt al langer dat de verantwoordelijken in dit dossier voor de rechter moeten komen. Het eindrapport vraagt dat niet.
Schauvliege: Het was niet de opdracht van de PFOS-commissie om uitspraken te doen over lopende juridische procedures. Maar ik kan natuurlijk de rechtbank niet verbieden om ons rapport te raadplegen en te gebruiken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
