Omikron raast door het onderwijs: is het tijd om de teugels te lossen?

“Vorige week vrijdag leek de situatie nog vrij goed onder controle”, vertelt Katrien D’Haese, campusdirecteur van het Gentse Sint-Paulusinstituut. In de loop van het weekend was daar plots een ‘explosie’ van berichten, allemaal leerlingen en leerkrachten die symptomen vertoonden, positief hadden getest of in quarantaine gingen. Ongeveer een kwart van de leerlingen op haar campus zat maandag aan het thuisfront gekluisterd, van wie de helft (bevestigd) positief. “Na overleg hebben we dan besloten om tot volgende week vrijdag voor afstandsonderwijs te kiezen.”

Hetzelfde verhaal in het lyceum Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen (RHIZO) in Kortrijk. De 616 leerlingen volgen zeker tot en met maandag online les. “Alle 28 klassen waren geïmpacteerd”, zegt directeur Franceska Verhenne. Als het geen vier besmette leerlingen in een klas waren - de afgesproken drempel om een klas te sluiten - dan toch zeker al twee of drie. “Gezien het tempo van de besmettingen hebben we dan maar meteen gekozen voor helderheid.”

De tweede week na de kerstvakantie lijkt het zo al prijs voor het Vlaamse onderwijs. Zeker vijf secundaire scholen en drie basisscholen kiezen al om volledig over te schakelen naar afstandsonderwijs, op heel wat andere plaatsen gaat het om de sluiting van een graad of verschillende klassen.

Hield de deltavariant nog lelijk huis in het basisonderwijs, dan raast omikron vandaag vooral door het secundair onderwijs. Zestig procent van de besmettingen bij kinderen situeert zich in die groep, zegt Stefan Grielens, algemeen directeur van het Vrij CLB Netwerk. “Nooit waren de cijfers in deze pandemie hoger. In het secundair ligt het aantal besmettingen nu vier keer hoger dan bij de piek van de deltagolf.”

Radicale omslag

Zoals gevreesd komen scholen daardoor organisatorisch in de problemen. De uitval van personeel is nijpend, zeker in Brussel waar het bestaande lerarentekort voor een dunne spoeling zorgt. In steden als Kortrijk of Gent worden de lokale CLB’s bovendien overspoeld met meldingen van besmettingen bij de leerlingen, op één dag zelfs meer dan duizend gevallen binnen het Gentse gemeenschapsonderwijs.

De contacttracing bij de CLB’s loopt door die hoge aantallen in de soep. Sommige scholen verzuchten dat ze bij de eerste of tweede besmetting binnen een klas helemaal op zichzelf zijn aangewezen om contacten op te sporen, en elke minuut spenderen aan ouders of leerlingen verwittigen en uurroosters herschikken. “We hebben simpelweg geen tijd meer voor pedagogiek”, klinkt het bij een groot onderwijsnetwerk. Er wordt niet gerekend op beterschap volgende week.

“Wat we nu doen, is water naar de zee dragen”, stelt Grielens. “We kunnen maar beter de illusie laten varen dat we met het huidige beleid besmettingen voorkomen.” Inge Van Trimpont, directeur van de ondersteuningscel van de CLB’s van het Gemeenschapsonderwijs (GO!), treedt hem daarin bij. “Zeker omdat veel geregistreerde besmettingen nu op basis van een positieve zelftest gebeuren. Of die systematisch worden afgenomen door ouders, weten we niet eens.”

Beiden pleiten voor een radicale omslag waarbij enkel een PCR-test wordt afgenomen als een kind of leerkracht symptomen vertoont, in plaats van de huidige wirwar aan regels voor hoogrisicocontacten. Eerder deden ze ook al die oproep tijdens de vierde golf, specifiek gericht op het basisonderwijs. Dat omikron minder ziekmakend blijkt, sterkt Grielens en Van Trimpont in hun visie dat het tijd is om de sprong te wagen. Ook minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) zegt, net als vorige keer, voorstander te zijn van het voorstel.

Volgens Grielens kunnen scholen en CLB’s hun energie beter gebruiken om maatregelen te handhaven zoals de mondmaskerdracht of afstands- en ventilatiemaatregelen. “Die zaken maken een verschil, in tegenstelling tot scholen die tellen of ze al aan vier besmettingen per klas zitten.”

Studiezaal

Binnen de scholen leven duidelijk nog erg veel twijfels over het voorstel. Schooldirecteur Franceska Verhenne geeft aan te worstelen met de vraag: “Is het tijd om los te laten? Of riskeren we dan dat de intensiteit waarmee het virus nu rondgaat in het onderwijs overslaat naar een kwetsbare groep? Ook in de lerarenkamer wordt daar druk over gediscussieerd.”

Volgens Katrien D’Haese is de beslissing om naar afstandsonderwijs te gaan alvast door de meeste ouders en leerkrachten ‘op een grote oef’ onthaald. “Net de huidige situatie, waarbij dubbel gevaccineerde en asymptomatische leerlingen na een hoogrisicocontact toch naar de les mochten komen, zorgde voor veel wrevel. Dat voelt echt als spelen met vuur.”

Voor Verhenne is een tijdelijke sluiting alvast de juiste keuze, ook al zijn de reacties vanuit ouders fel en sterk uiteenlopend. “In deze situatie kunnen leerkrachten met geen of zeer milde symptomen tenminste lesgeven van thuis uit. Het andere scenario is dat leerlingen urenlang in de studiezaal postvatten, en dat daar besmettingen tussen verschillende klassen plaatsvinden.”

Ze voelt zich gesterkt door het feit dat de leerlingenvertegenwoordigers binnen de school de keuze voor afstandsonderwijs ondersteunen. “Ook zij kregen vanuit verschillende klassen het signaal dat jongeren zich even niet veilig voelen.”