Noorse massamoordenaar Anders Breivik vraagt vervroegde vrijlating aan

Massamoordenaar Breivik verscheen tijdens een hoorzitting voor de rechtbank in Noorwegen om zijn voorwaardelijke vrijlating te bepleiten. De rechtbank moet tijdens een driedaags proces beslissen of Breivik nog steeds een gevaar vormt en de samenleving tegen hem beschermd moet worden. Onder andere een psychiater moet een rapport indienen om aan te tonen of Breivik het recht heeft om vrij te komen of niet. 

Breivik doodde 77 mensen op 22 juli 2011 bij extreemrechtse aanslagen in Oslo en op het eiland Utøya. In 2012 werd hij veroordeeld tot de toenmalige maximumstraf van 21 jaar cel.

Volgens de Noorse wet mag Breivik na afloop van zijn minimumstraf van tien jaar een aanvraag indienen om te onderzoeken of hij voorwaardelijk kan vrijkomen. Het parket vraagt alvast een "noodzakelijke" langere opsluiting.

De 42-jarige Breivik verscheen voor de rechtbank in een strak zwart pak met verschillende Engelstalige rechts-extremistische boodschappen op. Hij droeg ook een bord met diezelfde boodschappen in zijn hand toen hij de zaal binnenkwam. Breivik maakte een Hitlergroet en stelde zichzelf voor als de leider van een Noorse Neonazistische-beweging. 

Net voor dit soort uitingen zijn onder meer de overlevenden en de families van de slachtoffers bang. Ze willen dat de man tijdens de hoorzittingen geen platform krijgt om zijn extreme standpunten te verheerlijken en gelijkgestemden te inspireren. "Ik denk dat hij dit doet om aandacht te krijgen", zei een advocaat die de familie van slachtoffers en overlevenden ondersteunt daarover.

Dat de man zijn extreme ideologische gedachten verkondigt in de rechtbank is niet nieuw. Tijdens zijn rechtszaak in 2012 schepte Breivik nog op over het aantal mensen dat hij heeft vermoord en zei hij dat hij er meer wilde doden. In 2016 maakte hij ook de Hitlergroet bij de aanvang van een proces. Hij daagde toen de Noorse staat voor de rechter, omdat hij vond dat hij onmenselijk werd behandeld in de gevangenis.

Randi Rosenqvist, de psychiater die Breivik vanaf 2012 in de gevangenis volgt, zei voorafgaand aan dit proces dat ze "geen grote veranderingen in het functioneren van Breivik heeft kunnen vaststellen".

Sinds zijn veroordeling heeft Breivik nooit spijt betuigd van zijn daden. Ze zei verder: "In de praktijk zou iemand die voorwaardelijke vrijlating zoekt, berouw moeten tonen en moeten laten zien dat hij begrijpt waarom dergelijke daden niet kunnen worden herhaald."

Maar het betuigen van spijt is, volgens de advocaat van Breivik, niet nodig. "Volgens de wet is hij niet verplicht om spijt te hebben." Het is geen juridisch punt volgens de advocaat. Het is wel van juridisch belang "of Breivik nog een gevaar vormt voor de samenleving."

De advocaat van Breivik bevestigde dat hij de Zweedse neonazi Per Oberg zal oproepen om in zijn verdediging te spreken. De advocaat maakte duidelijk dat niemand spijt hoeft te verwachten. 

Experts zeggen dat het uiterst onwaarschijnlijk is dat Breivik vervroegd wordt vrijgelaten. Het proces loopt tot donderdag, de uitspraak wordt later deze maand verwacht. Als Breivik niet vervroegd wordt vrijgelaten, dan kan hij elk jaar opnieuw een aanvraag doen.