De coronamodellen versus de realiteit: komen we er met omikron beter vanaf dan gevreesd? Of juichen we wat te vroeg?
Op de piek tussen de 30.000 en de 125.000 besmettingen en tot 1.000 ziekenhuisopnames per dag: het was even slikken toen viroloog Steven Van Gucht een dikke 10 dagen geleden op de persconferentie na het Overlegcomité de laatste coronavoorspellingen toonde. Valt het nu beter mee dan verwacht met die omikrongolf? En is die piek er eigenlijk al?
Besmettingen
Voorspelling: een piek tussen de 30.000 en 125.000 gevallen per dag tegen midden januari.
Huidige situatie: gemiddeld ruim 25.000 bevestigde besmettingen per dag, maar de dagcijfers van voorbije week lagen al boven de 30.000.
Wie bovenstaande cijfers na elkaar leest, denkt wellicht: "we zijn er tot dusver goed vanaf gekomen". "De sombere voorspellingen komen totaal niet uit", kopt Het Nieuwsblad vandaag dan ook. Maar biostatisticus Geert Molenberghs wil waarschuwen voor kromme vergelijkingen. "In rustige periodes ligt het reële aantal besmettingen 2 tot 3 keer hoger dan het aantal (met een PCR-test) bevestigde besmettingen. In periodes met veel viruscirculatie mag je dat cijfer maal 3 tot maal 5 doen." In dat geval kom je vandaag al makkelijk aan 100.000 besmettingen per dag.
Herbekijk hier nog eens de coronamodellen die viroloog Steven Van Gucht op 6 januari voorstelde:
Molenberghs wijst erop dat het testbeleid is bijgesteld voor hoogrisicocontacten, waardoor je sowieso minder gevallen detecteert. En de positiviteitsratio ligt nu op een ongelooflijk hoog niveau, 30 procent, lees: bijna 1 op de 3 testen is positief. "Bij de symptomatische gevallen zitten we nu zelfs boven de 50 procent. Dat is ongehoord in de laatste periode. Bij de deltavariant lag dat aandeel rond de 30 procent."
De piek in de besmettingen zou er tussen nu en het einde van de maand kunnen zijn
De piek zou zich volgens de voorspelling nu ongeveer moeten aftekenen, maar uit de huidige cijfers kan je dat toch nog niet direct opmaken. Wanneer zou die er dan wel kunnen zijn? "Moeilijk te voorspellen, maar mijn inschatting is dat die er tussen nu en het einde van de maand zou kunnen zijn."
Net zoals Sciensano-viroloog Steven Van Gucht vorige vrijdag al aangaf, denkt Molenberghs dat we wel in de cijfers nog een impact zouden kunnen voelen van de heropstart van de scholen en de werkvloer na de kerstvakantie. "Het is wel erg moeilijk in te schatten hoe groot dat effect zal zijn. Normaal gezien hebben mensen in een vakantie iets minder contacten, maar in deze periode had je wel twee feestdagen, plus de vele besmette reizigers die terugkeren."
Ziekenhuisopnames
Voorspelling: tussen de 400 en 1.000 nieuwe opnames per dag tegen eind januari.
Huidige situatie: gemiddeld 200 per dag, gestage stijging.
"De laatste dagcijfers tonen nu wel dat de ziekenhuisopnames wat aan het doorstijgen zijn, maar echt exploderen doen ze nog niet", analyseert Molenberghs. Hij kijkt onder meer naar de omikrongolven in andere landen om de mogelijke gevolgen bij ons te kunnen inschatten.
En dan houdt hij toch nog rekening met een plotse opstoot in de ziekenhuizen. "In het Verenigd Koninkrijk zag je in die opbouw van omikron ook eerst vrij stabiele ziekenhuiscijfers en dan plots een felle stijging vanaf Kerstmis. Maar anderzijds: nu, 3 weken later, zijn die cijfers ook alweer aan het dalen." Ook in Spanje, Portugal en Frankrijk ziet Molenberghs de ziekenhuiscijfers redelijk fel stijgen.
In het Verenigd Koninkrijk zag je in die opbouw van omikron ook eerst vrij stabiele ziekenhuiscijfers en dan plots een felle stijging vanaf Kerstmis
In de Verenigde Staten zijn de ziekenhuisopnames door omikron zelfs vertienvoudigd. "Maar daar moet je ook wel rekening houden met het feit dat zij van lager komen: de deltagolf was bij hen al vroeger gepasseerd. Bovendien is de vaccinatie- en boostergraad er lager en hebben de mensen er meer en andere onderliggende aandoeningen."
Bezetting ziekenhuizen en intensieve zorg
Voorspelling: tussen de 2.500 en 10.000 coronapatiënten tegen eind januari.
Huidige situatie: 2.174 bezette ziekenhuisbedden, maar op intensieve blijft de druk dalen, nu al tot onder de 400.
Het is nu wel duidelijk dat omikron minder druk op de intensieve zorg creëert dan vorige varianten. "Dat zie je zelfs in de VS, waar de hospitalisaties fel stijgen, maar intensieve onder controle blijft", zegt Molenberghs.
Volgens Van Gucht zijn daar verschillende verklaringen voor. "Dat is te danken aan de vaccinatie- en boostercampagne, maar ook aan heel wat besmettingen uit het verleden. Ons immuunsysteem wordt steeds beter getraind, waardoor we bij een besmetting meestal mildere klachten hebben. Daarnaast wijzen veel studies uit dat omikron mogelijk minder ziekmakend is dan delta."
De huidige bezetting op intensieve is nog altijd grotendeels te wijten aan de deltavariant, herhaalt Molenberghs. "Van alle besmettingen is nu nog 10 procent delta. Dan spreek je dus nog altijd over zo'n 3.000 bevestigde deltabesmettingen per dag." De goed lopende boostercampagne houdt die deltavariant wel vrij goed aan de leiband, denkt hij. "Geboosterde mensen blijken zeer goed beschermd te zijn tegen zware ziekte door delta."
Onze opgebouwde immuniteit tegen het coronavirus speelt vandaag ook een rol, zei Steven Van Gucht vrijdag nog:
Het aandeel delta daalt wel, maar toch veel trager dan verwacht. "Misschien stijgt het aandeel omikron nog wat in de komende weken", opperde Van Gucht vrijdag nog. "Of het zou kunnen dat beide varianten blijven 'cocirculeren'. In het verleden hebben we eigenlijk alleen maar met delta gezien dat die volledig dominant is geworden. Maar met de vorige varianten hebben we eerder een cocirculatie gezien."
Dat is niet per se beter of slechter, zegt Van Gucht. "Zelfs als omikron volledig dominant wordt, kan er weer een andere variant opduiken. Bovendien is het niet alleen het virus dat de dans leidt. Ook onze immuniteit speelt mee. Naarmate die verbetert, zullen we ook delta en omikron beter de baas kunnen."